De dag is net begonnen en in de haven van Málaga gonst het van de voorbereidende bedrijvigheid. Zo ook bij El El Artsenal, ons doel van deze ochtend. We hebben afgesproken met Carmen Peña, oprichtster en directeur van dit unieke en dynamische kunst- en cultuurplatform.
Tekst Else Beekman. Foto’s: El Artsenal, Else Beekman
El Artsenal ligt een niveau lager dan de kleurige glazen kubus van het Centre Pompidou, aan het einde van Palmeral de las Sorpresas en enigszins verscholen aan Muelle Uno. Door het kletterende geluid van het metalen karretje waarop de grote loungekussens naar buiten worden gereden, kunnen we Carmen in eerste instantie nauwelijks verstaan. We besluiten neer te strijken in de verste hoek van de enorme en ook hoge ruimte die El El Artsenal beslaat. “We zitten hier al sinds juni 2015 en nog steeds komen er mensen die zeggen dat ze het nooit eerder hebben gezien”, zal Carmen ons later in het gesprek zeggen. Vanaf ons gezichtspunt is het moeilijk voor te stellen dat je El Artsenal letterlijk links laat liggen als je op de lange rij met restaurants in de haven afkoerst. Grote installaties, origineel uitgevoerde parasols op metalen, bemozaïekte voeten en wijdse loungebanken gemaakt van beschilderde pallets strijden namelijk om aandacht op het ruime terras dat naadloos in de binnenruimte overgaat. Die lijkt een kruising te zijn tussen een kunstgalerie, een bar, een expositieruimte en een winkel. Vandaag komen we erachter dat El Artsenal niets van dat alles is of juist weer alles tegelijk. Als we al een etiket op El Artsenal kunnen plakken, dan is het dat El Artsenal een ‘platform’ is. Achter in de ruimte, waar je ogen even moeten wennen na het felle daglicht buiten, vallen indrukwekkende, plafondhoge graffiti-schilderingen op van twee- en drievoudige gezichten. Ervoor staan bijzondere houten sculpturen en andere fraaie kunstobjecten. In het midden ligt als een eiland de bar die met fleurige mozaïektegeltjes is bedekt en deels zorgt voor de omzet waar alles mee mogelijk wordt gemaakt.
Kunst als wapen
We zien Carmen druk heen en weer lopen door haar domein. Een sigaret bungelt losjes in haar mondhoek. Ze is een charmante verschijning met felle donkerbruine ogen en een tenger postuur, dat toch gelijk een grote persoonlijkheid verraadt. Ze legt uit dat het niet ‘Artesanal’ is maar El Artsenal. Een vergissing in uitspraak die blijkbaar vaker is gemaakt. ‘Artesanal’ betekent ambacht (handwerk dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefenen) en de schilderijen, sculpturen, objecten en installaties die we in deze ruimte zien, zijn alles behalve dat. Het is kunst met een hoofdletter ‘K’. De naam die Carmen haar platform gaf, verwijst naar het Spaanse woord ‘arsenal’ dat staat voor arsenaal (wapenopslagplaats). Alle kunstobjecten die we zien in de zeventienhonderd vierkante meter grote ruimte vormen met hun achterliggende boodschap een wapen in dit arsenaal. Nationale en internationale kunstenaars uit alle disciplines werken hier samen om hun kunst allereerst te laten ontstaan en vervolgens dichterbij het publiek te brengen. Als gevolg van die samenwerking, uitwisseling van ervaringen en technieken tillen ze bovendien hun kunst naar een hoger niveau. Ondertussen kunnen bezoekers het resultaat van hun inspanningen bekijken terwijl de kunstenaars aan hun nieuwe stukken werken. Alle kunst die je in El Artsenal ziet, is ook te koop, zodat de veelal relatief onbekende kunstenaars ook in hun broodnodige levensonderhoud kunnen voorzien. Een klein percentage van alles wat er hier wordt verkocht gaat naar El Artsenal. Verder zorgt de baromzet voor het nodige inkomen om de boel draaiende te houden en, zoals Carmen aangeeft: steeds beter te maken. Elke twee maanden maakt de volledige collectie van schilderijen, zeefdrukken, graffiti, beelden, sculpturen, videokunst, fotografie, modeaccessoires, meubelstukken en installaties plaats voor weer een nieuwe selectie uiteenlopende kunstvormen en -uitingen die het publiek verrassen en inspireren.
‘El Artsenal is heel open en toegankelijk’
De Nederlandse kunstenares Jet Bootsma komt al twee jaar regelmatig in El Artsenal en wees ons op het bestaan van dit unieke platform en introduceerde ons bij Carmen. Als geen ander kan zij ons uitleggen wat El Artsenal voor een kunstenaar kan betekenen. Jet: ‘Ik woon sinds jaar en dag in de campo van Coín. Dat is prachtig, maar wel afgezonderd. Het uitzonderlijke was echter dat naast mij nog een kunstenares bleek te wonen en werken die prachtige zeefdrukken maakt! De Engelse Chandy Haggett was destijds al fanatiek bij El Artsenal betrokken en nodigde me uit eens te komen kijken en mijn werk aan Carmen te laten zien. Dat toont voor mij aan hoe open minded en toegankelijk El Artsenal is. De hartelijkheid en de nieuwsgierigheid van de betrokken kunstenaars en Carmen naar andere mensen, nieuw werk, nieuwe manieren om te werken, vreemde culturen, gedachten en werkwijzen is heel bijzonder en inspirerend!’ Jet verhuisde haar linoleumpers naar El Artsenal en kon er een aantal maanden werken. ‘Het delen van waar je mee bezig bent, het meekijken met kunstenaars die andere gereedschappen en materialen gebruiken is voor mij van onschatbare waarde geweest en heeft me bijvoorbeeld geïnspireerd tot het met veel plezier maken van (enorme) natuurprints! Al delend kom je tot zaken die je alleen niet bereikt.’ Jet wijst in dit verband ook op de hoeveelheid nationaliteiten die nu in El Artsenal exposeren; Duits, Pools, Italiaans, Spaans, Belgisch, Engels en Frans. Daarbij zijn er workshops Afrikaanse dans, optredens van DJ’s uit verschillende landen en is er elke woensdag een talenuitwisseling. Carmen vult aan: ‘Málaga is van oudsher een erg kosmopolitische stad en dat moet hier in El Artsenal ook tot uiting komen’.
Kunst is communicatie
We willen weten waar Carmen naar kijkt, om een kunstenaar of artiest haar platform El Artsenal te laten betreden. ‘Ik kijk niet naar waar ik zelf van houd, maar naar de techniek en de boodschap. Is de kunst wat niveau betreft goed, dan bieden wij een platform aan alle kunstenaars ter wereld’. En zo’n platform was er in Carmen’s optiek nog niet in Málaga. Ze vervolgt: ‘Málaga treedt naar buiten als een culturele stad. Er is een prachtig aanbod aan goede en bijzondere musea en dat aanbod trekt heel veel bezoekers naar de stad. Maar in musea hangt kunst van dode mensen, terwijl de cultuur in een stad wordt gemaakt door levende kunstenaars die nú aan het werk zijn. Hun werk is representatief voor de huidige samenleving. Je kunt de geschiedenis van de mens dan ook snappen door de geschiedenis van de kunst te bestuderen’, vindt Carmen, die duidelijk nog uren door kan praten over dit onderwerp. ‘Als kunstenaar moet je iets zeggen, kunst is pure communicatie’. ‘Bovendien’, zegt ze later nog, ‘is kunst in galeries vaak te duur en onbereikbaar voor de gemiddelde mens, terwijl er zóveel goede kunst wordt gemaakt, die nooit in een galerie komt te hangen!’ Voor die kunst en kunstenaars heeft Carmen El Artsenal opgericht. ‘In El Artsenal liggen de prijzen anders en is er voor iedereen wel een souvenir of een uniek cadeau te vinden’.
‘Er gebeurt hier altijd wel wat’
Carmen selecteert niet alleen alle kunst die in El Artsenal te zien is of tot stand komt, maar ontwerpt als designer ook zelf allerlei objecten, waaronder originele handgemaakte tassen. Bij haar ontwerpen schakelt ze de hulp in van andere kunstenaars zodat haar ideeën ook in materie omgezet kunnen worden. Uit al haar woorden blijkt dat ze met hart en ziel in dit project zit en er ales voor over heeft het tot een groot succes te maken. Haar hoofd staat duidelijk nooit stil en ze is altijd bezig over nieuwe projecten, andere ontwerpen of originele samenwerkingsverbanden. ‘Er gebeurt hier altijd wel wat, de hele dag door. Ook voor de bezoekers die hier toevallig even binnen komen wandelen’, zegt ze ter illustratie van de bedrijvigheid. Haar platform is zo breed als dat er uitingen van kunst zijn, van flamencomuziek, jamsessies op woensdagavond, live dj’s, theater op donderdagavond, modeshows, audiovisuele projecten, street dance wedstrijden, danslessen tot een uitwisseling van talen, dat alles kun je er treffen.
Tijdelijke exposities
Alle exposities zijn tijdelijk. Zo zijn er in het bijna zesjarige bestaan van El Artsenal al zeker driehonderd kunstenaars langsgekomen, schat Carmen in. Elke twee maanden verandert alles en het volgende moment is 21 juli. Wij krijgen vast een voorproefje te zien van een van de nieuwe exposities. We mogen er echter niet over schrijven. ‘Mensen moeten echt na 21 juli komen kijken. Het zal er spectaculair uitzien, daarom wil ik dat het nog een verrassing blijft’, zegt Carmen trots. Ze glundert als ze ziet dat wij onder de indruk zijn van wat we zien. Dat is een duidelijke boodschap: Wanneer je ook langskomt, er is altijd wel iets anders te zien en iets nieuws te beleven. Maar plan óók een bezoekje aan El Artsenal vanaf 21 juli, kijk rond, bestel een drankje en vermaak je!
Nadat we afscheid hebben genomen van Carmen en haar Franse partner Lucas, zien we de eerste toeristen El Artsenal binnenwandelen of zich installeren op de loungebanken buiten op het terras. Carmen heeft ons met haar passie in elk geval even flink weten te raken en we raden iedereen aan zich er een keer te laten verrassen.
El Artsenal, Muelle Uno, in de zomer elke dag open van 12 tot 00 uur
Artsenal.com
Facebook/El Artsenalmalaga
