Valencia, de derde stad van Spanje, wordt de laatste jaren steeds populairder, zowel bij nationale als bij internationale bezoekers. Tot begin deze eeuw had de stad bezoekers, behalve (de echte) paella, niet bijzonder veel te bieden. Er waren nog amper directe vluchten naar landen zoals Nederland, slechts enkele hotels, en het verval van de historische binnenstad leek niet meer te stoppen. De bouw van de Stad van de Kunsten en de Wetenschappen, een uniek project van de Valenciaanse architect en ingenieur Santiago Calatrava zou de stad uiteindelijk ‘op de kaart’ zetten. Valencia is inmiddels een geliefde bestemming voor liefhebbers van geschiedenis, gastronomie en activiteiten.
Tekst: Petronella van Mullekom. Foto’s: Leco Wesselkamp, Richard van Kruchten, Mitzi Elshof
De inmiddels overal bekende Ciudad de las Artes y Sciencias omvat 350.000 m2 van de drooggelegde rivierbedding van de Turia en bestaat uit een operagebouw, wetenschapsmuseum, aquarium, planetarium en imax bioscoop, plus een aantal multifunctionele gebouwen en structuren. Stuk voor stuk indrukwekkende creaties, uitgevoerd in de typische ‘futuristische’ bouwstijl van Calatrava. Het project werd uiteindelijk drie keer zo duur als gepland maar was ongetwijfeld het begin van de grote verandering van de stad.
Gouden Valencia
Potentieel was er altijd al, Valencia beleefde zelfs een heuse Gouden Eeuw in de 15 eeuw, toen het de rijkste en machtigste stad, én belangrijkste haven van het toenmalige Koninkrijk Aragón was, vanuit waar men handeldreef met het hele Middellandse Zeegebied. De rijke mercaderes (handelaren) van Valencia lieten zelfs een Lonja (handelsbeurs) bouwen die hoger was dan de kathedraal en in een nog mooiere gotische stijl werd uitgevoerd.
Deze Lonja is intussen Unesco wereldcultuurerfgoed maar voor Valencia zelf ging het na de ontdekking van Amerika helaas bergafwaarts, aangezien de haven ongunstig lag voor de schepen die de Atlantische Oceaan overstaken naar de door Spanje gekoloniseerde Nieuwe Wereld (Zuid-Amerika). Aan het einde van de 17e en het begin van de 18e eeuw kwam de stad opnieuw in beeld en maakte naam als belangrijke zijdeproducent, een luxeproduct dat veel aftrek vond in binnen- en buitenland.
De welvaart uit die tijd zie je terug in de grote hoeveelheid barokke gebouwen in de stad. Eind 19e en begin 20e eeuw was er opnieuw een bloeiperiode, dit keer dankzij de sinaasappelproductie. Vanuit de stad werden de sinaasappels in grote hoeveelheden geëxporteerd. De rijkdom die dit de stad bracht is nog steeds te zien aan de vele gebouwen in de Valenciaanse Modernistische stijl, zoals het treinstation, de Mercado de Colón en de Mercado Central.
De laatste jaren voornamelijk naam op het gebied van grote sportevenementen, unieke feesten (de Fallas zijn inmiddels ook Unesco wereldcultuurerfgoed) en indrukwekkende restauraties van historische wijken en gebouwen zoals de Sint Nikolaaskerk (nu al de ‘Sixtijnse kapel’ van Valencia genoemd) en het baanbrekende CAHH museum voor moderne kunst (Centro de Arte Hortensia Herrero).
Stad in het groen
In 2024 werd Valencia verkozen tot Groene Hoofdstad van Europa. Naast het bekende rivierbeddingpark in de stad zelf is er nog veel meer groen in en rondom de stad. Het Natuurpark Albufera bijvoorbeeld, dat 10 kilometer ten zuiden van Valencia begint en behalve uit het gelijknamige meer bestaat vele hectaren rijstvelden en een fraai kustgebied met stranden en duinen. Het is het favoriete weekenduitstapje van de Valencianen: paella gaan eten in een van de dorpjes in dit gebied. De rijstvelden zijn op hun mooist in de zomer; in de herfst wordt de rijst geoogst en tot april of mei van het daaropvolgende jaar liggen de velden braak, of gedeeltelijk onder water.
Vanuit de stad kun je er gemakkelijk komen per bus (lijn 24 of 25), auto of e-bike. De route naar het bekendste dorpje, El Palmar, is 20 km lang en voert langs de zuidrand van Valencia, de haveninstallaties en enkele kustplaatsen.
Het Centro de Interpretacion (Informatiecentrum) ligt juist voorbij de afslag naar El Palmar, is gratis te bezoeken en geeft een goed beeld van de ontwikkeling van het gebied door de eeuwen heen. Het had namelijk niet veel gescheeld of het was in de jaren 60 volgebouwd tot een soort tweede Benidorm. Gelukkig werden de ambitieuze plannen van de toenmalige Spaanse Minister van Toerisme net op tijd gestopt.
Fietsen en wandelen rondom Valencia
Andere populaire groene gebieden in de omgeving van de stad zijn het Natuurpark Sierra Calderona (18.000 hectaren) en Sierra de Espadán (31.000 hectaren), met mooie wandelroutes, bosrijke gebieden, authentieke dorpjes en veel rust en ruimte.
Een van de meest spectaculaire routes door dit gebied is de Vía Verde de Ojos Negros. Collega-gids Richard van Kruchten organiseert hier al jaren unieke fiets- en wandeltochten, zowel voor één als voor meerdere dagen.
De fietstochten beginnen meestal in de provincie Castellón en gaan bergafwaarts richting Valencia. Onderweg passeer je verlaten stationnetjes, spoorbruggen, tunnels, en geniet je van spectaculaire landschappen. Deze ‘Vías Verdes’ zijn voormalige spoorlijnen die omgevormd zijn tot wandel- en fietsroutes. (zie: www.spainishtravel.com)
Park in de rivier
De drooggelegde rivierbedding van de Turia is vandaag de dag een populair stadspark en unieke groene long van bijna 10 km lang, waar het aangenaam wandelen en fietsen is. Het park bevat sportvelden, fietspaden, speeltuinen, een enorme diversiteit aan bomen, bloemen en planten. Naar het westen gaat het park over in het Parque Fluvial del Turia, dat nog 30 kilometer verder het binnenland in gaat maar zonder aangelegde paden, dus alleen toegankelijk voor goede mountain bikes. Als je aan Valencianen vraagt wat ze het beste vinden aan hun stad, zullen negen van de tien mensen de Turia noemen.
De reden waarom de rivier werd drooggelegd en omgelegd in de jaren zestig waren de verwoestende overstromingen van oktober 1957, toen het water tot twee meter hoog stond in het centrum van de stad. De ‘nieuwe’ Turia, die drie kilometer ten zuiden van Valencia ligt, stond al vele jaren droog en er waren zelfs al plannen om ook hier een park in aan te leggen.
Men zag het ‘nut’ van deze lege brede bedding eigenlijk niet meer in. Tot vorig jaar oktober. Toen bewees deze nieuwe Turia dat hij precies op de goede plek ligt om de stad te beschermen tegen overstromingen.
DANA (Depresión Aislada en Niveles Altos)
Eind oktober vorig jaar kwam Valencia wereldwijd in het nieuws door de fatale overstromingen. De beelden van deze ramp werden over de hele wereld uitgezonden. Er werd echter niet bij vermeld dat het niet om de stad Valencia zelf ging, maar om het gebied enkele kilometers ten zuiden en westen van de stad.
Dit maakt de ramp natuurlijk niet minder erg maar had wel het gevolg dat bijna iedereen dacht dat de stad totaal verwoest was en dat je daar voorlopig dus niet meer naartoe hoefde te gaan… Het getroffen gebied ligt juist ten zuiden en westen van de ‘nieuwe Turia’, bestaat uit meer dan zeventig dichtbevolkte gemeentes en herbergt een groot deel van de bedrijven en industrie van Valencia.
Het fenomeen van de DANA’s of Gotas Frías is niet nieuw aan de Spaanse oostkust. Aan het eind van de zomer ‘botst’ de hoge temperatuur van de Middellandse Zee namelijk op koude luchtstromen die vanuit het noorden binnenkomen en veroorzaakt buitengewoon hevige regenval en onweersbuien.
Valencia kende door de eeuwen heen al diverse grote overstromingen, een of meerdere keren per eeuw, maar nooit waren de beelden ervan meteen al te zien in de media.
Ramp op ramp
De omvang van de ramp werd nog verergerd door te late waarschuwingen en afwezigheid van efficiënte controles of officiële instanties die de waterstand in de gaten hielden. De meeste mensen werden dan ook totaal verrast door de snelheid en de kracht van het water.
In feite hadden stedenbouwkundigen al jaren gewaarschuwd dat dit gebied beveiligd zou moeten worden door betere afvoerkanalen maar de plannen waren door gebrek aan urgentie in bureaulades beland… Inmiddels zijn er al diverse nieuwe projecten gepresenteerd die de komende jaren zullen worden uitgevoerd.
Bijna een jaar na de ramp ligt de tragedie nog vers in het geheugen en zal het nog vele jaren duren voordat huizen, bedrijven en infrastructuur weer kunnen worden opgebouwd. In zoverre dat tenminste mogelijk is…
Het enige ‘positieve’ nieuws is de enorme solidariteit van de bevolking die door de ramp op gang kwam, in alle mogelijke vormen: van vrijwilligers uit de hele omgeving en heel Spanje, die gewapend met rubberlaarzen, emmers en bezems, wekenlang gingen helpen in de getroffen gebieden, tot particulieren en bedrijven die maaltijden, levensmiddelen, kleding en huisraad kwamen brengen.
Vervoer
Hoge snelheidstrein vanuit Madrid, Intercity treinen vanuit andere plaatsen
Gratis parkeren: langs een deel van de Alameda
Fiets huren: Solution Bike (solutionbike.com), Rent Bike Virgen (rentbikevirgen.com)
Fietstours: petronellavanm@yahoo.es (officiële gids)
Bezoeken
Lonja (voormalige handelsbeurs en zijdebeurs)
Mercado Central (grootste versmarkt van Spanje, 8000 m2)
Mercado de Colón (voormalige markthal in modernistische stijl, nu vol restaurants)
Stad van de Kunsten en Wetenschappen (Ciudad de las Artes y las Ciencas)
San Nicolás kerk (indrukwekkende restauratie van 17e eeuwse fresco’s)
CAHH (indrukwekkende verzameling hedendaagse kunst, privé collectie van Hortensia Herrero)
Rondleidingen door stad en omgeving: petronellavanm@yahoo.es (officiële gids)
Wandel- en fietstochten door natuurgebieden: www.spainishtravel.com (Richard van Kruchten)
Eten en drinken
Casa Carmela: won de prijs voor beste paella van Valencia, vlakbij het strand van Malvarrosa
Atenea Sky: grote rooftop, met restaurant en cocktailbar, aan het gemeentehuisplein
Casa Montaña: authentieke bar en restaurant in de visserswijk El Cabanyal
Ma Khin: unieke fusie tussen Mediterraan en Aziatisch, in de Mercado de Colón
Dulce de Leche (DDL) : koffie, taartjes, broodjes en meer
Mon Orxata: karretjes in de stad met de enige echte verse Valenciaanse Horchata
Overnachten
The Valentia: boutique-hotels in gerestaureerde historische gebouwen
Yours: kleinschalig boutique-hotel in de wijk Ruzafa
Lindala: Gezellige ‘Rooms & Restobar’ in de havenwijk El Cabanyal
