Nederlanders en Belgen die al meer dan twintig jaar in Spanje wonen verzuchten nog wel eens dat de ‘nieuwe’ emigranten het tegenwoordig zoveel makkelijker hebben. In hun tijd was alles anders, ambtenaren spraken geen Engels, je kon nog niets digitaal doen en er waren ook nog niet zoveel Nederlandstalige dienstverleners die je konden helpen met allerlei bureaucratische processen waar je doorheen moest om je hier te vestigen of een bedrijf op te richten. Barbara Boshuis Ingenbleek, fiscaal en juridisch dienstverlener aan de Costa del Sol, heeft alle ontwikkelingen in Spanje meegemaakt en heeft smakelijke verhalen over toen en nu.
“Laat ik beginnen te zeggen dat Spanje op zichzelf niet bureaucratischer is dan bijvoorbeeld Nederland. Vergeet vooral niet dat je gedurende je hele leven in Nederland stapje voor stapje en bijna vanzelf in allerlei overheidssystemen bent terechtgekomen. Als je naar een ander land verhuist moet je dat allemaal in één keer doen” aldus Barbara. “Maar het is wel zo dat wij sommige dingen niet zo logisch vinden en het soms heel veel moeite kost om erachter te komen wat de procedures zijn.”
Altijd dossiermap mee
Barbara verhuisde in 2002 naar een dorpje in Valencia en kreeg daar dus te maken met alles wat je als emigrant moet regelen. Natuurlijk eerst het Número de Identificación de Extranjeros.
“Er werd in die tijd tussen de overheidsdiensten helemaal niets gedeeld en als ze je de ene dag zeiden dat je een papier vergeten was en je dat de volgende dag kwam brengen, bleek er toch ook nog een ander document aangeleverd te moeten worden. Niet één maar drie kopieën daarvan. In die tijd zaten er rondom overheidsgebouwen ook altijd meerdere copyshops, ambtenaren maakten niet zelf even een kopietje van jouw document. We hadden al snel door dat we een hele map vol originelen en daarvan tien kopieën bij ons moesten hebben. Zo konden we direct alles op de balie leggen” vertelt Barbara.
Met handen en voeten
Barbara en haar echtgenoot Jan hadden in Nederland al een intensieve cursus Spaans gevolgd en gingen daar ter plekke mee verder. Een gesprekje over een aantal basisonderwerpen was geen probleem. Maar zoals iedere emigrant weet, er komt een moment dat je zaken zoals een verlengsnoer nodig hebt, niet een woord dat in de Spaanse les als eerste geleerd wordt. Google Translate bestond nog niet dus ze hadden altijd een woordenboek op zak. “Ik kreeg in het dorp de bijnaam ‘Barbara Books’, als ik iets niet begreep vroeg ik mensen het in het Prisma woordenboek op te zoeken en zo kwamen we er uiteindelijk altijd uit.”
Ondertussen had Barbara zelf een kopieerapparaat aangeschaft, geen overbodige luxe want ze richtte haar eigen bedrijf op en daarvoor moest ze naar de Seguridad Social en de Belastingdienst. “Tegenwoordig gaat dat met het Certificado Digital allemaal een stuk makkelijker en sneller maar in die tijd was je wekenlang bezig met het invullen en aanleveren van allerlei papieren. En toen het bedrijf eenmaal bestond waren we nog niet klaar. Ik heb in al die jaren volgens mij wel acht kopieën van de oprichtingsacte bij de belastingdienst aangeleverd.”
Andere logica
Toen Barbara naar de Costa del Sol verhuisde richtte ze daar een vestiging van het nationaal opererende EuroEconomics op. Een dienstverlener die mensen, voornamelijk Nederlanders en Belgen, helpt bij onder andere hun belastingzaken, het oprichten van bedrijven en de hele boekhouding daarvan. Ze heeft dus vrijwillig weer die bureaucratie opgezocht.
“Ik snap heel goed dat mensen door de bomen het bos niet meer zien en dus hulp inschakelen. Ik zie wel een verschil tussen de ‘oude’ en ‘nieuwe’ emigranten. De mensen die hier al langer wonen weten dat er dingen zijn die niet te begrijpen zijn en houden zich aan de regels. De mensen die hier de laatste jaren komen zijn over het algemeen beter geïnformeerd maar vinden dat de Spaanse regels niet logisch zijn en lappen die soms aan hun laars. Ze denken dat de Spanjaarden dat zelf ook doen, en dat is deels ook zo maar de Spanjaarden weten heel goed waar de grenzen liggen.”
Zeer geavanceerd
Spanje loopt in vergelijking met Nederland al jaren voorop als het gaat om digitalisering. Terwijl in Nederland pas onlangs een tweestapsverificatie is ingevoerd bij de DigiD, kon je in 2006 in Spanje al met je volledig veilige Certificado Digital diverse zaken regelen met de overheid. Een aantal jaren geleden kwam daar het systeem Cl@ve bij, een alternatief om documentatie van overheidsdiensten in te zien en te downloaden. Het verkrijgen en installeren van zo’n Certificado Digital is misschien nog niet makkelijk voor iedereen en nog niet alle systemen communiceren met elkaar maar zodra je de weg weet kun je alles regelen: van het betalen van verkeersboetes, een doktersafspraak maken tot je pensioen checken.
“Spanje heeft het goed voor elkaar, het enige dat nog ontbreekt is de gebruiksvriendelijkheid. Het scheelt enorm veel tijd dat je nu alles digitaal kunt indienen. Ik weet nog dat we in het verleden alle boekhoudingen en publicatiestukken op papier naar het Registro Mercantíl (Kamer van Koophandel) in Málaga moesten brengen. Dat deden we voor alle Vennootschappen die we beheerden, boodschappentassen vol. Bij elk document moest dan een envelop met daarin iets van tweehonderd euro. Een paar weken later moest je dan weer terugkomen om de gestempelde papieren op te halen en kreeg je het resterende bedrag terug, je betaalde namelijk per pagina. Dat gaat dus tegenwoordig allemaal digitaal, gelukkig maar.”
Niet makkelijker, niet leuker
Vanwege haar werk heeft Barbara veel te maken met de belastingdienst én met ondernemers. Die gaan niet altijd even lekker door één deur. “De belastingdienst is in principe overal van op de hoogte, rommelen met je boekhouding is geen optie. En ze werken op een manier die wij Nederlanders en Belgen niet altijd even logisch vinden. Maar naast je kwartaalaangiften voor de BTW nog één keer per jaar je BTW-jaaraangifte doen bijvoorbeeld zijn wij niet gewend, of het formulier 347, ook zo’n merkwaardig ding waarvan wij vinden dat het onnodig werk is. Maar buiten dat moet je boekhouding ook anders gevoerd worden dan in Nederland. Ik ken ondernemers genoeg die het allemaal zelf wel even doen in hun (Nederlandse) online boekhoudsysteem, en dan krijgen ze een boete van de Spaanse belastingdienst omdat de grootboekrekeningen niet goed zijn gebruikt of in Spanje gewoonweg niet bestaan. Je kunt ervan vinden wat je wilt, als je hier woont en werkt heb je de regels en wetten hier te respecteren.”
Advocaat om huis te kopen?
Ondertussen heeft Barbara een nieuw bedrijf opgericht: Famara Fiscal & Legal. Ook daar houdt ze zich bezig met juridische en fiscale dienstverlening voor particulieren maar ook voor bedrijven als het gaat om advisering, de afhandeling van onder andere vastgoedtransacties en nalatenschappen.
“Er zijn mensen die het niet snappen, maar ik kan enorm genieten van het uitzoeken en vinden van oplossingen voor gecompliceerde situaties. Je hoeft tegenwoordig niet meer fysiek langs allerlei kantoren om aan informatie over bijvoorbeeld de legale status van een woning te komen maar dat betekent niet dat het uitzoekwerk helemaal verdwenen is. Een stuk grond kan bij de gemeente anders geregistreerd staan dan bij het kadaster en bij de belastingdienst vind je dan weer andere informatie over de waarde en eventuele openstaande schulden. Voor Nederlanders en Belgen is het misschien heel gek om een advocaat in te schakelen bij de aankoop van een huis. Maar een professionele advocaat hier is onontbeerlijk als je zeker wilt weten dat daadwerkelijk alles in orde is voor je een koopcontract tekent” aldus Barbara.
Hebben we een antwoord?
Was vroeger alles lastiger en hebben de ‘nieuwe’ emigranten het makkelijker? Door de digitalisering en het feit dat overheden steeds meer rekening houden met buitenlandse inwoners is de communicatie inderdaad een stuk makkelijker geworden.
Maar misschien hebben de mensen die hier tientallen jaren geleden kwamen wonen juist wel doordat ze zo intens kennis gemaakt hebben met Spaanse overheden meer van het land en gewoonten leren kennen. Ze hebben zich overal doorheen geworsteld want Spanje is niet alleen het land van de zon, het is een andere cultuur die je met de jaren leert waarderen. Of niet. Dat is een onderwerp dat open staat voor discussie onder het genot van een goed glas Spaanse wijn en tapas.
barbara@boshuis.es
