Pelgrimstocht naar wijn

Santiago de Compostella is een eeuwenoud pelgrimsoord, omdat hier volgens de legende de apostel Sint Jakob (San Jacobo in het Spaans) begraven ligt. Pelgrimsroutes uit heel Europa komen samen in Roncevalles aan de Frans/Spaanse grens en daarvandaan is het nog 750km naar Santiago. Jaarlijks maken rond 300.000 pelgrims de tocht naar Santiago, die eindigt bij de Kathedraal van Santiago.

Hun symbool is de Jakobsschelp (Coquille St. Jacques), die in de Atlantische oceaan voor de kust van Galicië gevonden wordt.Wij maakten de tocht naar Santiago de Compostella vanuit Malaga (een uurtje vliegen) om een andere reden: om de Albariño wijngaarden van Rías Baixas te bezoeken en de wijn te proeven.

Tekst & foto’s: Ronald Dorlas

Galicië is het koelste en regenachtigste deel van Spanje en dat zien we aan de weelderige groene valleien waar we doorheen rijden.Het gebied van de Denominación de Origen Rías Baixas ligt 70 km ten zuiden van Santiago. In de Val do Salnès bij het stadje Cambados zien we de Albariño wijngaarden op de glooiende heuvels en in het dal. In Galicië is het gebruikelijk dat bij vererving de grond van de familie onder alle kinderen verdeeld wordt (anders dan rond Madrid, waar alle grond naar de oudste zoon gaat), waardoor de wijngaarden in kleine perceeltjes verkaveld zijn.

De Albariño wijnstokken worden traditioneel hoog opgebonden op pergola’s (emparrado) van wel twee meter hoog. Ik kan er onder staan en zie de druiventrossen boven mijn hoofd bungelen. Er zijn diverse redenen waarom de druiven een eind van de grond verbouwd worden. Op deze manier worden de druiven behoed voor de vochtige Atlantische zeemist die vooral ’s ochtends op grondniveau landinwaarts gaat. Schimmels doen het altijd goed in een vochtige omgeving, als druiven hoger hangen is de kans op ziektes kleiner. Een andere reden is de druiven zo veel mogelijk zon te kunnen laten vangen. Bovendien kunnen er zo op de toch al kleine stukjes land meer gewassen tegelijk verbouwd worden, onder de pergola’s kunnen prima aardappelen of uien groeien.

Wie is Martin Codax?
Met de kleine wijngaarden is het niet economisch voor iedere boer om zelf wijn te maken, daarom zijn de wijnmakerijen in Rías Baixas veelal coöperaties. We bezoeken de coöperatie Martin Codax (genoemd naar de Galicische troubadour uit de Middeleeuwen). Deze coöperatie heeft 270 leden en koopt druiven van nog eens 300 druiventelers in de Val do Salnés. De wijnmakerij is in 1986 gebouwd en heeft een moderne, grootschalige installatie, waar rond 600.000 flessen per jaar worden geproduceerd.

We worden in de wijnmakerij ontvangen met een glaasje Alma Atlántic, een licht mousserende wijn, gemaakt van half gefermenteerde most van Albariño en Godello druiven, waardoor het licht zoetje heeft en weinig alcohol (7%).

We worden vervolgens rondgeleid door een alleraardigste gids. We zien hoe de druiven door de telers aangeleverd worden in kratten van 20 kg. De druiven zijn met de hand geoogst, want mechanisatie is door de teelt op pergola’s en de kleine percelen niet mogelijk. De druiven gaan door de ontsteler en de pers. De most (druivensap) wordt vervolgens gefermenteerd in hoge roestvrijstalen vaten van 30.000 liter. Na de fermentatie wordt de wijn geklaard en gebottled.

Een deel van de wijn ondergaat een rijping op de lies (uitgewerkte gistcellen) in het gekoelde rvs vat, een ander deel ondergaat rijping op eikenhouten vaten. De gids laat ons de kelder zien waar de wijn in eikenhouten ligt te rijpen. Daar is ook een kleine tentoonstelling aan Martin Codax gewijd met een kopie van het Vindel Perkament, het manuscript van de ballades van Martin Codax (het originele Vindel Perkament ligt in de Morgan Library & Museum in New York) en een organistrum, het Middeleeuws snaarinstrument, waarnaar de houtgerijpte Albariño wijn is genoemd.

Na de tour door de wijnmakerij proeven we drie wijnen op het terras van de wijnmakerij met uitzicht over de wijngaarden rond Cambados naar de Atlantische oceaan.

Allereerst proeven we Martin Codax 2018, een helder strogele wijn met groene tinten, een knisperend fris aroma van citrus (limoen, mandarijn), iets bloemigs (Jasmijn) en grassigs; fris fruitig in de mond met een aangenaam fris zuurtje en een frisse, droge afdronk. We eten er een stukje Arzúa-Ulloa bij, een jonge, licht zure kaas van de Rubio Gallego koe.
Martin Codax Lías 2018 heeft 12 maanden rijping op de lies ondergaan. De wijn is sprankelend strogeel met aroma’s van appel, peer en perzik met in de achtergrond de zoete geur van vers brood (van de lies); in de mond is hij zijdezacht en vol, fruitig met een licht botertoontje en een volle afdronk. Hierbij proeven we Tetilla, een romige, boterige kaas.

Organistrum 2017 is gemaakt van druiven van zuidwest gericht wijngaarden met een hoog suikergehalte (= alcohol potentieel). Deze wijn heeft 4 maanden in grote (500l) frans eikenhouten vaten gerijpt. De wijn heeft een sprankelende, goudgele kleur; achter het fruitige aroma van citrus en peer komen duidelijk de vanille en hout tonen naar boven. In de mond voelt hij vol en romig met fruit en zuur mooi in balans en een droge afdronk. Daarbij past de San Simon, een gerookte kaas uit Galicië.

En wie zijn Paco & Lola?
Tien kilometer verder naar het zuiden, in het dorpje Meaño, bezoeken we Bodega Paco & Lola, bekend van het stippen (Lunares) logo. Deze wijnmakerij is in 2005 gebouwd, door een coöperatie van 400 leden, de grootste in Rías Baixas. Hier worden jaarlijks 2.500.000 flessen geproduceerd, waarvoor de druiven van meer dan 1800 perceeltjes, bij elkaar 200 hectare wijngaarden in de Val do Salnés komen. Hier wordt wijn gemaakt op een industriële schaal in rvs fermentatie vaten van wel 90.000 liter. Ook de botteling installatie en het magazijn zijn gigantisch. Hier staan de stippendozen huizenhoog opgestapeld voor export over de hele wereld. Na de rondleiding door de wijnmakerij proeven we 3 wijnen, waarbij men een blikje sardientjes serveert.

No 12 by Paco & Lola 2018 is een wijn die 12 dagen fermentatie ondergaat en dan wordt gestopt door een koude shock. Daardoor blijft er wat restsuiker in de wijn en is het alcoholpercentage slechts 12%.
De wijn is bleek strogeel met wat groene tinten, heeft lichte aroma’s van citrus, bloemen en hint van lychees. Fris in de mond met veel fruit, frisse zuren en een lichte zoetigheid.

Paco & Lola 2018 is het belangrijkste product van de wijnmakerij. De wijn heeft een strogele kleur, frisse citrus en bloemen aroma’s. Fris en strak in de mond, fruitig met een klein bittertje in de afdronk.

Paco & Lola Vintage 2013 is gemaakt van druiven van de oudste wijngaarden. Na de fermentatie rijpt de wijn 1 jaar op de lies en blijft daarna nog 4 jaar in het rvs vat voor de botteling. De kleur is iets donkerder strogeel, de neus heeft iets rijper fruit, wat kruidigheid en brood (van de lies). In de mond is hij wat voller, weelderig, maar nog steeds frisse zuren, rijp fruit en licht toast en wat mineraliteit in de afdronk.

Iets heel anders …
Weer iets terug naar het noorden en landinwaarts bij Meis vinden we Pazo Señorans. Hier treffen we in vele opzichten het tegenovergestelde van de voorgaande wijnmakerijen. Een pazo is een klassiek Galicisch landhuis uit de 16e eeuw. Pazo Señorans is eigendom van de familie Mareque Bueno sinds 1979. Onze rondleiding begint in de wijngaard rondom het landhuis. Het landgoed omvat 12 hectare wijngaarden, daarnaast bezit de familie nog 6ha wijngaarden in Val do Salnés. We bezichtigen ook het landhuis, dat volledig gerestaureerd en prachtig gemeubileerd is. Het wordt tegenwoordig gebruikt als trouwlocatie.

De wijnmakerij dateert uit 1989. De installatie is modern, maar het grootste fermentatie vat is slechts 10.000 liter. De jaarlijkse productie is 325,000 flessen. Pazo Señorans maakt 3 wijnen en 2 soorten brandewijn, die wij allemaal proeven.

Pazo Señorans 2018 is een bleek, strogele wijn met groene tinten, aroma’s van grapefruit, peer, meloen en bloemen; fris en fruitig in de mond met elegante zuren en wat mineraliteit in de afdronk.

Pazo Señorans Colección 2015 is dezelfde wijn, die minimaal 3 jaar rijping op de fles ondergaan voordat hij op de markt komt. De neus gaat naar gekonfijt fruit; iets soepeler in de mond, maar nog steeds fris met iets geprononceerdere mineraliteit.

Pazo Señorans Selección de Añada 2010, gemaakt van druiven van de 45 jaar oude Los Bancales (de terrassen) wijngaard. De wijn ondergaat 30 maanden rijping op de lies en daarna nog 5 jaar rijping op de fles. Dat geeft de wijn een diep strogele kleur, een expressieve neus van rijp perzik, peer en citrusfruit; vol in de mond, romig, geconcentreerd fruit met elegante zuren en aangename mineraliteit en een lang aanhoudende afdronk.

Aguardiente Orujo Pazo Señorans wordt gedistilleerd van de druivenschillen en pitten, die overblijven na de persing (zoals marc in Bourgogne of grappa in Italië). Het is een kleurloze brandewijn met een herkenbaar Albariño aroma.

Aguardiente de Hierbas Pazo Señorans is een amberkleurig kruidenbitter met aroma’s van kamille en anijs, een licht zoetje over een bittertje in de afdronk.

Terug in Santiago de Compostella proeven we in één van de steegjes in de oude binnenstad bij Abastos 2.0 de heerlijke Gallicische zeevruchten uit de Atlantische oceaan: oesters, percebes, zamburiños, almeijas, pulpo Gallega en natuurlijk de Sint-Jakobsschelp, waar de Albariño wijn uitstekend bij past.