Je hebt het vast wel eens gezien in een film: familieleden die tot het uiterste gaan om hun geliefde die in de terminale fase van kanker zit mee te mogen laten doen aan een wetenschappelijk experiment. Vanaf de bank juich je mee als het lukt. Dit zijn echter geen scenes die alleen in films voorkomen, ook in het echte leven komen steeds meer mensen in deze situatie terecht. Over de hele wereld zijn wetenschappers dagelijks bezig met onderzoek om deze ziekte te kunnen genezen. Bij het virtuele Oncode Institute in Nederland gaat men innovatief te werk en dat trekt nieuwe talentvolle wetenschappers, ook uit Spanje.
Eén van de grootste uitdagingen voor wetenschappers vandaag de dag is een manier te vinden om kanker te genezen. In de komende jaren krijgt een op de drie mensen te maken met deze ziekte. Tijdens een lezing voor de Marbella Dutch Business Club vertelt Wendy Nagel, vertegenwoordiger van het KWF (één van de financiers van het Oncode Institute) over de wijze waarop het Oncode Institute in Nederland de manier van werken van wetenschappers op de schop heeft gegooid.
Te omslachtig
“Normaalgesproken moeten onderzoekers eerst een heel plan schrijven voor ze überhaupt van start kunnen gaan. In dat plan staat dan ook al wat ze verwachten te gaan vinden. Daarna moeten er fondsen worden aangevraagd en als die binnen zijn kan het onderzoeksteam aan de slag. Dat hele proces duurt meestal minstens een jaar” vertelt Wendy. “Daarnaast is het vaak ook nog zo dat de resultaten alleen intern binnen een instituut worden gebruikt. Hoewel er wordt samengewerkt tussen onderzoekers van verschillende universiteiten, ziekenhuizen en wetenschappelijke instellingen, is er ook veel concurrentie. Bovendien is er vaak geen tijd of budget om toevallige ontdekkingen verder uit te zoeken.”
Hoewel er de laatste jaren veel ontdekkingen worden gedaan om kanker te kunnen behandelen, zou het allemaal dus nog sneller kunnen gaan als de werkwijze wordt aangepast. Het Oncode Institute is in de basis al anders, het is geen instantie met grote laboratoria. Het is een netwerk. In Nederland alleen al werken 800 wetenschappers van twaalf verschillende onderzoekscentra samen, ze delen al tijdens hun onderzoeksproces hun bevindingen zodat iemand anders daar misschien iets aan heeft.
Spaanse inbreng
Het bio-informatica onderzoeksteam van Oncode onderzoeker Jeroen de Ridder is bezig met het ontwikkelen van een methode om via restcellen in het bloed te voorspellen wat het verloop van kanker zal zijn. De Spaanse wetenschappers Lucia Barbadilla Martinez en Marc Pages Gallego werken bij dit team van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Tijdens een videogesprek vertellen ze enthousiast over hun werk.
Lucia heeft na haar studie in Barcelona in Leiden haar studie vervolgd en doet nu haar doctoraat in Utrecht. “We gebruiken artificial intelligence om de gegevens van duizenden patiënten te vergelijken. Zo ontdekken we patronen in het verloop van de ziekte. Dat betekent dat we veel specifiekere behandelingen kunnen bieden.”
“Van borstkanker weten we bijvoorbeeld al een tijdje op basis van het DNA hoe groot de erfelijkheidsrisico’s zijn, daarom kiezen veel vrouwen uit de risicogroep ervoor hun borsten voordat de ziekte überhaupt toeslaat te laten verwijderen” vult Marc aan.
Dat is precies wat de bedoeling is van het team: in de toekomst zelfs al bij gezonde mensen het risico op diverse soorten kanker te kunnen aantonen. “Ons doel is in eerste instantie mensen met kanker een gepersonaliseerde behandeling te geven zodat de kans op genezen verveelvoudigd. Bijkomend voordeel is dat er dan ook minder of zelfs geen bijwerkingen zijn. Naarmate het onderzoek vordert zullen we in staat zijn kanker voor te zijn” aldus Lucia.
Delen is essentieel
Marc heeft gestudeerd in Tarragona en zijn master in Amsterdam gehaald. “Ons onderzoek richt zich vooral op tumoren in het hoofd en de hals. Die zijn, zeker na bestraling, niet altijd makkelijk aan te tonen op een scan maar in het bloed wel. Daar zitten namelijk altijd restjes van afgestorven cellen in, dus ook van kankercellen. Dus door een ‘simpel’ bloedonderzoek kun je vaststellen of de ziekte er nog is.”
Bijkomend voordeel van deze manier van onderzoeken is dat de afwijking in het DNA voor veel verschillende kankersoorten op dezelfde basisplek zit. Als je die weet kun je verder op zoek gaan naar afwijkingen op nog microscopischer gebied en andere soorten kanker aantonen.
En dat is volgens Marc meteen het unieke van Oncode Institute. “Omdat alle 800 onderzoekers hun gegevens delen kunnen onze bevindingen voor een ander net het ontbrekende deeltje van de puzzel zijn, en andersom. Dat betekent dat we dus veel sneller met daadwerkelijke oplossingen voor patiënten kunnen komen. Er is bij niemand van ons sprake van beroepsnijd, we hebben een gezamenlijk doel voor ogen en we zijn hard op weg dat te bereiken.”
Het Oncode Institute wordt gefinancierd door KWF Kankerbestrijding, de ministeries van Economische Zaken en Klimaat (EZK), Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Health~Holland, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie (ZonMw) en donateurs.
Donateur worden en meer info:
https://www.oncode.nl/helpmee/hoe-kunt-u-helpen
