Goed cijfer voor Spaanse scholen?

Als je kinderen hebt moeten die natuurlijk naar school. Het Spaanse onderwijssysteem zit anders in elkaar dan in Nederland en België en de cultuur is anders: ouders staan soms voor moeilijke keuzes. Openbaar onderwijs of privéschool? Studeren in Spanje of een kamer voor je kind huren in Nederland? We gingen met zes Nederlandse ouders om de tafel zitten om over hun ervaringen met het Spaanse onderwijs te spreken.

Tekst: Maria Kupers

Marjan Schut heeft het echt geprobeerd maar deze keer is het niet gelukt Belgische ouders aan tafel te krijgen en ook vaders hadden geen tijd. Het resultaat was een gezellig en uitermate informatief gesprek met Nederlandse moeders van kinderen van verschillende leeftijden.

Marieke Vaandrager heeft twee dochters van 17 en 15, samen met haar man verhuisde ze naar Spanje toen de oudste 5 maanden oud was. “Wij hebben altijd midden in de Spaanse samenleving gestaan en voor ons was de keuze voor het openbaar onderwijs heel logisch. In Ronda zijn trouwens ook helemaal geen privéscholen.” Voor Joyce van Ombergen was de keuze ook makkelijk. Zij kwam elf jaar geleden met haar zoon en dochter naar Villafranco, een klein dorp tussen Alhaurín el Grande en Coín waar één openbare basisschool is. “Mijn kinderen zijn inmiddels de deur uit maar als ik terugkijk zou ik het exact hetzelfde doen, ze konden lopend naar school, ideaal!”

Eva Meenhorst woont nu twee jaar in Spanje met haar man en vier kinderen van 9, 11, 14 en 16. “Wij hebben veel gereisd en dachten dat een privéschool volgens het Engelse systeem het beste bij hen zou aansluiten. Je hoort hier zoveel verhalen over de kwaliteit van het openbaar onderwijs dat we dachten een goede keuze te hebben gemaakt. Wat ons vooral opviel is dat de leerlingen, en dus ook de ouders, op die internationale school zo competitief ingesteld zijn. Vooral op materieel gebied, iedereen moet het nieuwste van het nieuwste hebben en het moet vooral duur zijn ook.” Eva krijgt meteen bijval van de andere vrouwen; voorbeelden over dure uitstapjes, designertassen en arrogantie vliegen over de tafel.

Kostbaar
Je kinderen op een internationale school laten studeren is geen goedkope grap. Per maand moet er gemiddeld 1.300 euro op tafel gelegd worden. Een privéschool volgens het Spaanse systeem is goedkoper, die kost ongeveer 800 euro per maand. Kristel Schoeman, moeder van vier kinderen, heeft bewust gekozen voor het openbaar onderwijs omdat ze wil dat haar kinderen in een reële Spaanse maatschappij opgroeien. Toen hun oudste zoon naar het middelbaar onderwijs ging maakte ze een uitzondering: “hij was niet gelukkig op de school waar hij zat dus besloten we hem naar een Spaanse privéschool te sturen en dat gaat prima nu. Waar ik overigens wel gestoord van word zijn de ouders hier in Marbella. Iedereen denkt het beter te weten, men kijkt neer op het openbaar onderwijs en als je kinderen daarop zitten word je toch wat meewarig aangekeken alsof je geen privéonderwijs zou kunnen betalen.”

Het feit dat iedereen het beter lijkt te weten komt iedereen bekend voor. De algemene mening is dat er niet te generaliseren valt, de kwaliteit van het onderwijs en de ervaring van de kinderen hangt af van de docent, de school en het kind zelf. Ilse Burggraaf heeft een dochter van 7 en een zoon van 3 jaar oud. Haar zoon gaat nu naar de kleuterschool en haar dochter zit op de basisschool. “Er wordt veel gewerkt in thema’s, laatst hadden ze een paar weken gewijd aan Egypte en dan wordt het hele klaslokaal omgebouwd. Het idee dat ze de hele dag in de schoolbanken lesstof zitten te stampen is echt een misvatting. Mijn dochter moet ook geen teksten stomweg uit haar hoofd leren. Er wordt echt getest op het begrijpen van de inhoud.”

Mariëlle de Bruin heeft twee zoontjes, van 2 en 4 jaar oud, en staat nog aan het begin van de leercarrière van haar kinderen. Ook zij heeft bewust voor het openbaar onderwijs gekozen. “Als er volgens ons iets ontbreekt aan het onderwijs dan kunnen wij hen dat leren maar een school heeft ook een sociale functie. Ik wil dat mijn kinderen vriendjes in de buurt hebben. Als ze naar een privéschool zouden gaan moeten ze gehaald en gebracht worden. Na schooltijd even bij vriendjes thuis spelen betekent dan ook altijd een autorit.”

Spaans onderwijs streng en slecht?
Uit het laatste onderzoek van de Organization for Economic Co-operation and Development onder 15-jarige studenten in 72 landen blijkt dat Spanje niet goed scoort op het gebied van natuurwetenschappen, wiskunde en begrijpend lezen. Het algemene advies van de OECD is dat leerlingen meer moeten leren zelfstandig te denken. We zijn benieuwd wat de ouders aan tafel van de kwaliteit van het onderwijs vinden. Ilse vindt dat er weinig tijd aan creativiteit wordt besteed. Slechts 20 minuten per week is gereserveerd voor knutselen. “Maar ja, ik koop dan zelf wel wat papier, lijm en kleurpotloden en dan ga ik gewoon thuis met mijn kinderen aan de slag.”

Marieke was verbaasd toen ze haar dochter op driejarige leeftijd naar school bracht: “ze moesten allemaal in de schoolbankjes zitten en binnen de lijntjes kleuren, beetje overdreven voor zulke jonge kinderen.” Op de school waar de zoon van Mariëlle zit wordt gewerkt met de principes van het Montessori onderwijs, de kinderen mogen een deel van de dag zelf kiezen waar ze mee bezig zijn. Volgens Joyce is het niveau van het onderwijs hier hoger dan in Nederland. “Mijn man is docent geweest en hij merkte dat het rekenniveau van onze kinderen hoger is dan dat van zijn studenten.”

De moeders zijn het erover eens dat er wel veel huiswerk wordt gegeven maar wijten dit aan de lange vakanties, daardoor is er minder tijd om al het lesmateriaal te behandelen. Waar iedereen zich lichtelijk over verbaast is het feit dat een vijf hier als een voldoende wordt gezien. Maar dat het eindcijfer niet alleen door de cijfers van de toetsen en examens wordt bepaald vinden ze wel weer goed. Ook het gedrag, de houding en de inzet van het kind gedurende het jaar wordt meegeteld. Zo kan iemand die twee vieren heeft gehaald alsnog slagen. Blijven zitten kan ook in Spanje maar dat is hier niet zo’n schande als in Nederland, bovendien kun je ook vakken meenemen naar het volgende jaar en in de zomer bijlessen op school volgen.

Buitenlandse kinderen buitenbeentjes
Eva koos niet alleen voor een internationale school omdat ze dacht dat het onderwijs beter aan zou sluiten bij de kinderen. De verhalen dat kinderen van buitenlanders gepest zouden worden in het openbaar onderwijs joegen haar angst aan. “Vooral ouders met kinderen op een privéschool zeggen dat je kind er nooit bij zal horen op een openbare school. Maar uiteindelijk voelden wij ons niet thuis bij de mentaliteit op die school en het werd ook tamelijk duur allemaal met vier kinderen. We besloten de gok te wagen. Zowel wij als de kinderen vonden het eng maar we hebben er geen moment spijt van gehad. De oudste zit overigens nog wel op die internationale school. Dat leek ons en hem voor zijn toekomstplannen het beste.”

Geen van de moeders heeft klachten over pesten op school. Volgens Kristel zitten er vooral op de lagere school veel buitenlandse kinderen, blond haar is daar geen reden om gepest te worden. Op het voortgezet onderwijs kan dat echter wel anders worden, sowieso omdat vanwege de leeftijd er meer groepjes gevormd worden maar ook omdat veel buitenlandse kinderen dan toch naar een privéschool gaan en een kind dan dus eerder buiten de groep kan vallen.

Schoolkeuze
Of je nu voor het openbaar onderwijs kiest of voor een privéschool, je moet altijd nog kiezen voor één bepaalde school. Voor de openbare scholen geldt over het algemeen dat die in de buurt van waar je woont is en de kinderen die op een bepaalde basisschool hebben gezeten gaan ook meestal naar dezelfde middelbare school. Ilse is van mening dat het op zich niet zoveel uitmaakt naar welke school je kind gaat. “Elk kind is verschillend en ook al heb je twee kinderen op dezelfde school, dan nog kan de ervaring enorm verschillen. De filosofie van de school moet bij je passen maar de docent is het allerbelangrijkst.” De andere moeders zijn het daar volledig mee eens: er zijn horrormeesters en briljante juffen.

Het contact met de school en de docenten is goed. Marieke vertelt dat er wekelijks een spreekuur is waar je voor kunt intekenen zodat je even met de leraar kunt praten. Vroeger ging de communicatie via briefjes en mails maar tegenwoordig is daar een speciale app voor. Ouders kunnen daar zien wat de cijfers van hun kinderen zijn, welke tripjes en activiteiten gepland zijn en of er bijvoorbeeld de volgende dag iets speciaals meegenomen moet worden. Sommige van die mededelingen worden inderdaad pas de dag van tevoren gedaan maar je hoeft in ieder geval niet meer op zoek naar briefjes onder in de rugtas.

Gestructureerd en stressvrij
Als we gaan vergelijken blijkt Spanje bij de moeders in ieder geval de eerste jaren van het onderwijs favoriet te zijn. Veel huiswerk maar verder duidelijke regels en structuur, iets waar kinderen volgens de ouders behoefte aan hebben.

Op de basisscholen is de mobiele telefoon volledig verboden en op het middelbaar onderwijs mag je ‘m wel bij je hebben maar bij gebruik tijdens de les wordt de telefoon 10 dagen in beslag genomen. De school is tijdens de lesuren volledig gesloten, dus tijdens de pauze even van het schoolplein af om in een park in de buurt te gaan hangen is hier geen optie.

Het systeem van de middelbare school in Spanje wordt met gemengde gevoelens bekeken. De moeders leggen uit dat iedereen op hetzelfde niveau de ESO volgt en daarna kan kiezen voor ‘bachillerato’ om naar de universiteit te gaan of om éénjarig of tweejarig beroepsonderwijs te volgen. “Ik heb wel eens geprobeerd uit te leggen hoe het in Nederland werkt met Mavo, Havo en VWO en dan krijg ik hier meteen de reactie dat leerlingen op hun twaalfde nog veel te jong zijn om al zulke keuzes te maken. Men vindt dat discriminerend” vertelt Kristel.

Er ontstaat een levendige uitwisseling over de stress van kinderen in Nederland, de veeleisende ouders, de citotoetsen en de schone schijn die men denkt te moeten ophouden op intellectueel en materieel gebied. “Ik bedacht laatst nog hoe fantastisch het moet zijn om je kinderjaren in Spanje door te brengen” zegt Mariëlle. “Een prettige en sociale cultuur, mooi land, lekker weer en het strand vlakbij.”

Studeren in Nederland
De dochter van Joyce studeert in Nederland, de zoon van Kristel gaat dat in de toekomst doen en Marieke heeft met haar man besloten dat ze met het hele gezin een jaar naar Nederland gaan zodat hun dochters daar een ‘Nederland-ervaring’ kunnen opdoen. “We vinden dat we ze die kans moeten bieden, er is veel meer keuze in Nederland. De oudste neemt een tussenjaar en gaat wat cursussen en werkervaring opdoen, de jongste gaat naar de vierde klas van de Havo. Door hen die ervaring mee te geven kunnen ze straks beter kiezen waar ze daarna willen studeren” aldus Marieke.

Om in Nederland te studeren moet je echter wel vloeiend Nederlands kunnen lezen en schrijven. Voor Engelstalige opleidingen moet je een Cambridge certificaat kunnen overhandigen. Kinderen die hier opgroeien spreken over het algemeen drie talen, die van Kristel spreken onderling Spaans totdat ze aan tafel gemaand worden over te stappen op het Nederlands. Marieke doet spellingwedstrijdjes met haar dochters in de auto, Eva is groot fan van de Donald Duck als leesmateriaal voor haar kinderen en Joyce heeft haar kinderen enkele online lessen laten volgen van juffrouwblom.nl. Ondanks dat de spelling van het Nederlands nogal eens wat te wensen overlaat wil niemand hun kinderen echt Nederlandse les laten volgen, ze hebben al genoeg te leren via school. Het niveau van het Engels van de docenten hier zorgt in sommige gezinnen wel voor hilarische situaties. Menig moeder heeft moeten uitleggen dat hun kind inderdaad gelijk heeft maar dat docenten er niet zo van houden gecorrigeerd te worden.

Verrassend enthousiast
Nadat iedereen is vertrokken praten wij zelf nog even na. Het valt ons op dat we op geen enkel moment kritiek op de Spanjaarden of de Spaanse manier van doen hebben gehoord. Een opmerking over de bergen formulieren die je moet invullen voor de inschrijving of de late communicatie wordt als een anekdote weggelachen. De ouders die wij spraken zijn enthousiast over Spanje, het onderwijs en volgen de ontwikkelingen van hun kinderen op de voet. Ze vertrouwen erop dat de combinatie van de Spaanse en Nederlandse cultuur hun kinderen een fantastische toekomst op zal leveren.