Barcelona is één van de populairste Europese stedentripbestemmingen, maar wist je dat naast historie, architectuur en culinaire hoogstandjes deze levendige mediterrane stad ook een metropool is die innovatie, duurzaamheid en welzijn hoog in het vaandel heeft staan?
Tekst: Annebeth Vis
Foto’s: Annebeth Vis, Unsplash, Pexels
Aan het eind van de 19e eeuw deed architect Antoni Gaudí een fascinerende ontdekking. Door dunne pilaren te combineren met parabolische bogen bleek het mogelijk een voldoende sterke constructie te creëren om een heel gebouw overeind te houden. De slanke zuilen aan de binnenkant van zijn meesterwerk de Sagrada Família zijn letterlijk de steunpilaren van het hele bouwwerk. Kerken waren nooit eerder op deze manier gebouwd en op de vraag waarom hij dit zo deed, antwoordde Gaudí profetisch: ‘Mensen uit de hele wereld zullen komen kijken naar wat we aan het doen zijn’.
Nu is Gaudí al bijna een eeuw geleden overleden, maar de innovatiedrang die hij de stad bracht is nog altijd springlevend. Sinds ik hier 22 jaar geleden vanuit Nederland neerstreek, heb ik de middeleeuwse steegjes in het historische centrum en de modernistische pareltjes uit de tijd van de Catalaanse Art Nouveau talloze malen gezien, bezocht en bewonderd. Maar ik ben net zo enthousiast om het Barcelona van innovatie, technologie en welzijn te ontdekken.
Techwijk
Voor dit verhaal duik ik daarom eerst de upcoming wijk Poblenou in, ook wel bekend als de tech- en startupwijk van Barcelona. Met de fiets ben ik er in 20 minuten vanuit de eeuwenoude gotische wijk waar ik woon.
De stad heeft de afgelopen vijftien jaar een ware fietsrevolutie doorgemaakt: overal zijn fietspaden te vinden. Nog niet altijd volgens onze Nederlandse logica, maar, zoals mijn partner Ramiro Sobral altijd zegt: ‘De fiets is de beste manier om van Barcelona te genieten’. Samen zijn we eigenaars van fietstours en fietsverhuur El Ciclo, waar we ook pal boven wonen met onze dochter van 8, die in Barcelona werd geboren.
De afstanden zijn kort, de architectuur is prachtig en het grootste deel van het jaar is het mediterrane klimaat natuurlijk bijzonder aangenaam. Ik ken de weg, maar zelfs als dat niet zo was, kan een willekeurig aantal apps me precies laten zien hoe ik op een tweewieler van punt A naar B kom.
De fietsroute gaat vandaag langs een aantal indrukwekkende gebouwen, zoals het futuristische, spiegelende dak van de vlooienmarkt Els Encants. De ultramoderne constructie weerspiegelt de oude tweedehands prullaria die eronder zijn uitgestald. Het is de perfecte plek voor een selfie. Het gebouw er tegenover, het Design Museum van Barcelona, lijkt wel een gigantische nietmachine.
Lawaai op het strand
Vlak achter het museum doemt de raketvormige Glòries Toren op, ontworpen door de Franse architect Jean Nouvel. De onderste en bovenste verdieping van de 144 meter hoge toren zijn onlangs geopend als uitkijkpunten. In de tentoonstellingsruimte in de kelder ontdek ik visuele displays met interactieve realtime data, zoals de zeetemperatuur van vandaag of de geluidsniveaus op het strand van La Barceloneta, Barcelona’s oude visserswijk. Dit is niet helemaal wat ik verwachtte bij een uitkijkpunt, maar het biedt zeker een keer een ander perspectief op de stad.
Dit soort realtime data worden al jaren verzameld in Barcelona. Sensoren tellen het aantal auto’s en voetgangers en meten de luchtvochtigheid en luchtkwaliteit. De verzamelde data hebben vooral praktische toepassingen; een opmerkelijk voorbeeld zijn de ‘slimme afvalcontainers’ van de stad. Sensoren houden precies in de gaten hoe vol ze op een bepaald moment zijn, zodat de plaatselijke vuilnisophaaldiensten weten waar ze extra containers moeten plaatsen als dat nodig is.
Bewoners helpen ook met het delen van realtime informatie via verschillende apps, die bijvoorbeeld de straten waar het vies ruikt of waar ‘s nachts veel sprake is van geluidsoverlast, identificeren. Het stadsbestuur van Barcelona gebruikt deze inzichten om verbeteringen door te voeren. Het idee is om op die manier stressniveaus te verlagen en de levenskwaliteit te verhogen.
Autovrije superblokken
De volgende dag ga ik eerst koffie drinken op de overdekte Sant Antoni-markt in de wijk Eixample. Dit 19e-eeuwse juweeltje van gietijzeren architectuur met een modern, gerenoveerd interieur is mijn persoonlijke favoriet om boodschappen te doen. In een van de bars binnen maak ik een praatje met zangeres Carola Zafarana, die er vlak naast woont. ‘Deze markthal is zo’n goed voorbeeld van hoe Barcelona oud en nieuw, tradities en het hedendaagse, moderne leven combineert’, zegt ze. ‘Dat is de combinatie die deze stad zo creatief en origineel maakt.’
Na mijn cortado ontmoet ik Ariadna Miquel Amengual, directeur Stedelijke Ontwikkeling bij de gemeente Barcelona, op het centrale plein van Sant Antoni’s superilla. Zo’n superblok bestaat uit 9 verschillende woonblokken waar het verkeer naar omringende straten is verplaatst en waar parkeerplekken tegenwoordig groene zones zijn. De zingende vogels in de bomen en de geel geverfde geometrische vormen op het asfalt geven het centrale plein van dit superblok een vrolijke uitstraling. “Deze superblokken zijn ontstaan in de wijk Poblenou in 2016, toen Barcelona besloot een paar straten af te sluiten om te ervaren hoe het is om in een autovrije stad te leven’, zegt Amengual.
Mensen zitten op de nabijgelegen houten bankjes en genieten van de zon terwijl ze een boek lezen, telefoneren of gewoon even niets doen. ‘Het belangrijkste doel is om de openbare ruimte in de stad te gebruiken voor ontspanning in plaats van verkeer’, voegt ze eraan toe. ‘Het is een groengebied dat echt van de buurtbewoners is.’ Een moeder, die met haar peuter aan de betonnen tafels zit te lunchen, zegt: ‘Waarom zouden we naar huis willen als ik deze kleine oase op slechts een paar minuten van mijn appartement heb? Het weer is veel te mooi om naar binnen te gaan.’
Iedereen wil een oase
Barcelona is op dit moment bezig met de creatie van 21 superblokken in de iconische wijk Eixample, beroemd om zijn geometrische rasterpatronen. Als je vanuit de lucht naar dit district kijkt, zie je een blokkenpatroon. Gelegen tussen het oudste deel van de stad en de ooit omringende dorpen buiten Barcelona, die door de aanleg van deze wijk door de stad werden opgeslokt, is dit van oudsher een verkeersdrukke wijk met nauwelijks groen. We staan midden in de straat Carrer del Parlament. Dit foodieparadijs was lang voordat het superblok werd uitgevonden, al de thuisbasis van een aantal van de beste bars en restaurants in Barcelona, maar de populariteit van het gebied is alleen maar gegroeid sinds de auto’s zo goed als verdwenen zijn.
Voor de lunch bestel ik een paar heerlijk tapasgerechten met een latin twist bij Bar Calders. De patatas met provolonekaas zijn hier een must. Ik stel me een stad voor met groene eilanden waar mensen genieten van de straten die ooit werden aangelegd voor het verkeer. ‘Tegenwoordig vragen bewoners uit alle hoeken van de stad om een superblok voor de deur’, zegt Amengual. “Kwaliteit van leven en individuele gezondheid zijn veel belangrijker geworden sinds de pandemie en mensen beseffen nu hoezeer die twee zaken met elkaar verbonden zijn.”
Futuristische blik
Iemand die dit een eeuw geleden al wist, was architect Lluís Doménech i Montaner, een tijdgenoot van Gaudí. Zijn werk het Hospital de la Santa Creu i Sant Pau, gebouwd tijdens de Catalaanse Art Nouveau periode, is mijn favoriete plek in de stad vanwege de aantrekkelijke architectuur én het feit dat het relatief onbekend is onder toeristen.
Montaner geloofde dat patiënten eerder herstellen als ze omringd zijn door schoonheid, dus ontwierp hij voor hen ‘s werelds grootste modernistische complex. Het gebouw ontving patiënten van 1931 tot 1980 en verhuisde uiteindelijk in 2009 naar een nieuwe, moderner complex – ten noordoosten van het Recinte Modernista de Sant Pau Art. Vandaag de dag is een deel van het voormalige complex opengesteld voor bezoekers.
Als je richting het voormalige ziekenhuis loopt via de elegante Avinguda Gaudí, die begint bij de Sagrada Família, wordt het langzaam rustiger. Hier is het de lokale bevolking die een wandelingetje maakt of van een biertje geniet op de vele terrassen in de zon. Als ik aankom zijn er slechts een paar andere bezoekers. Ik loop door de ondergrondse gangen die werden gebouwd om patiënten te vervoeren, voordat ik uitkom op de spectaculaire open ruimte. Plotseling word ik omringd door bomen, geurende lavendel, zitbankjes en vijftien schitterende paviljoens gebouwd in Catalaans modernistische stijl. De baksteenrode kleur van de kleine gebouwen contrasteert prachtig met de kleurrijke keramische versieringen en de blauwe lucht.
“Het Hospital de la Santa Creu i Sant Pau is echt een plek van herinneringen”, zegt Sílvia Juncà Carbonell van de communicatieafdeling. ‘Kinderen zijn hier geboren, dierbaren zijn hier gestorven. Veel buren hebben hun eigen persoonlijke verhalen over het ziekenhuis en we willen dat ze hier kunnen komen om ongestoord te genieten van deze plek, zonder toeristische drukte.’ Daarom wordt slechts een beperkt aantal bezoekers toegelaten. Ook hier staat genieten voor de lokale bevolking hoog op de agenda.
Wijngaarden en olijfbomen
De volgende dag neem ik de trein naar het grootste wijngebied van Catalonië, de Penedès, om de rust buiten de stad op te zoeken. Ik ga langs bij het wijnbedrijf Torres, een klassieker in deze regio. Gids Carlos neemt me mee door de glooiende velden vol groene wijnstokken. Ik geniet van het contrast met de rood-roze rozen langs het pad. ‘Die vertellen ons of er iets mis is met de grond’, legt Carlos uit. ‘Rozen zijn de eerste bloemen die een gebrek aan voedingsstoffen laten zien.’ Een van Torres’ grootste uitdagingen voor de komende decennia is droogte. ‘We willen ervoor zorgen dat de klimaatverandering niet te veel invloed heeft op de kwaliteit van onze wijnen’, voegt Carlos toe terwijl hij wijst naar de schapen die verderop liggen te rusten. ‘Een van de maatregelen die we nemen is om dieren tussen de wijnstokken te laten grazen. De schapen die de planten opeten, maken grondbewerking overbodig. Zo groeit het organisch materiaal en neemt het waterbergend vermogen van de bodem toe. Dit proces trekt insecten of vogels aan en dat geeft de grond nieuw leven, waardoor deze vruchtbaarder wordt.’
Na een ritje in een elektrisch treintje met zonnepanelen op het dak door de wijngaard, en een bezoek aan de bodega waar Torres’ karakteristieke wijn Mas La Plana rijpt, sluiten we ons bezoek af met een proeverij. Ik kan het niet laten om te blijven lunchen in El Celleret, het restaurant van Torres in de prachtige olijventuin te midden van de wijngaarden.
Mijn salade met gerookte sardientjes en bacalao a la brasa (‘gegrilde kabeljauw’) smaakt heerlijk. Hetzelfde geldt voor de combinatie met de wijn van Sons de Prades, een droge, levendige Chardonnay. Ik kan geen betere plek bedenken om te onthaasten en van het leven te genieten. Opnieuw realiseer ik me hoe dankbaar ik ben dat ik in een stad woon die werkelijk alles heeft. Waar oude geschiedenis, prachtige architectuur, traditie en innovatie elkaar ontmoeten. Waar joie de vivre de hoogste prioriteit heeft. De ober vult mijn glas bij. Op jou, Barcelona, en op je toekomst!
Dit mag je niet missen in BCN
Green Spot
Heerlijke veggie en veganistische versies van wereldgerechten zoals curry, carpaccio of pizza. Het elegante interieur met houten tafels en lage banken is perfect voor een lange lunch of diner.
Casa Rafols
In deze historische ijzerwinkel eet je de beste tapas. Vanwege de informele sfeer en heerlijke cocktails is dit een plek om de hele avond te blijven hangen.
La Plata
De vissers en matrozen die aanmeerden bij de oude haven kwamen hier ooit voor een portie gebakken vis. Dat is lang geleden, maar deze bar is nauwelijks veranderd. Zowel locals als toeristen komen hier nog steeds om te genieten van pescaditos fritos.
Yurban Trafalgar
In dit stijlvolle boetiekhotel in het stadscentrum worden ook regelmatig tentoonstellingen gehouden. De kamers zijn minimalistisch maar comfortabel ingericht. Het hotel daagt je uit om binnen vier minuten te douchen om de huidige droogte tegen te gaan.
Hotel Casa Bonay
Alles in Hotel Casa Bonay in de wijk Eixample, van het meubilair tot de kleding van het personeel, is gemaakt door lokale ontwerpers. De ruime lounge en de daken zijn fantastische plekken om je dag te beginnen of eindigen. Het hotel heeft een goede koffiebar en een restaurant.
Hostal Grau
Dit hotel midden in het centrum staat bekend om zijn milieuvriendelijke voorzieningen, zoals energiezuinige verlichting en een geavanceerd waterrecyclingsysteem. De kamers zijn smaakvol ingericht met handgemaakte meubels vervaardigd uit organische materialen, voornamelijk hout.
Privé fietstour
Een privé fietstour is een gezonde, groene en fantastische manier om de stad te leren kennen. Bij El Ciclo kun je de gids laten weten wat je voorkeuren zijn en wordt de tour aan je wensen aangepast. Bekijk ook zeker de gerecyclede fietskunst binnenin. elciclobcn.com
Recinte Modernista Sant Pau
Oud modernistisch ziekenhuiscomplex, waar je geniet van prachtige architectuur en de mooie binnentuin. Een verborgen parel.
barcelonatips.nl/bezienswaardigheden/sant-pau-modernista/
Bezoek aan de wijngaarden
Ontsnap aan de stad om het Catalaanse platteland te ontdekken. Bij wijnmakerij Torres bezoek je de wijngaarden en de indrukwekkende bodega Mas La Plana. Het bezoek eindigt met een wijnproeverij en tapas; een perfect uitje.
torres.es
